Ekologia jest modna i tania! To między innymi dlatego zainteresowali się nią architekci i stworzyli ekologiczne, samowystarczalne domy, które oszczędzają środowisko i pieniądze. Ekologiczne są już materiały wykończeniowe i meble. Mamy też dla Was garść pomysłów, jak być bardziej eko na co dzień.
Ekologiczne domy pasywne
Pasywne domy to ekologiczne rozwiązania, w których zużycie energii jest bliskie zeru. Dzięki odpowiedniej konstrukcji, wykorzystanych materiałach oraz właściwej strukturze pomaga zaoszczędzić energię na ogrzewanie, zużywając ciepło nawet z różnych urządzeń domowych. By dom był uważany za pasywny, musi zużywać bardzo małą ilość energii w celach grzewczych. Wskaźniki podają, że może być to maksymalnie 15 kWh/m²/rok) lub mniej (dla porównania w przypadku domów energooszczędnych jest to 30-40 kWh/m2).
Architektura domu pasywnego wymaga, by był możliwie zwartą bryłą bez podcieni i licznych załamań w elewacji. Budynek musi być odpowiednio położony na działce względem stron światła. W związku z tym część dzienna, użytkowa znajduje się na południu, ewentualnie zachodzie, a sypialnie i toalety usytuowane są ze wschodniej strony świata. Większość okien znajduje się z południowej strony budynku, natomiast unika się okien od strony północnej i wschodniej. Dlaczego tak? Od południa budynek przez liczne przeszklenia może się nagrzewać, z kolei od wschodu i północy nie ucieka ciepło. Korzystanie z naturalnego oświetlenia jest kluczem do ekologicznego budownictwa.
Materiały wykorzystane na budowę domu muszą być najlepszej jakości, by dobrze izolowały budynek, zmniejszając straty ciepła. Domy pasywne są idealnie szczelne – maksymalnie ograniczając straty ciepła. Dotyczy to zarówno stolarki okiennej i drzwiowej, jak i wykończenia ścian. Ocieplenie budynku powinno mieć przynajmniej 20-30 cm grubości. Przy czym lepsza od zwykłego styropianu jest wełna mineralna. Lepsze parametry osiąga również ocieplenie domu styropianem grafitowym niż tradycyjnym białym.
Fot. Depositphotos.com
Świetnym rozwiązaniem dla domów pasywnych jest instalacja rekuperacji. Wykorzystuje ona ciepło zgromadzone w domu, którym dogrzewa również wodę. Odpowiednia wentylacja zapewnia świeże powietrze w domu. Rekuperacja dba również o optymalną wymianę powietrza, dostosowaną do potrzeb i liczby mieszkańców. Dzięki niej w domu nie ma wilgoci, co zapobiega powstawaniu grzybów i pleśni, które mogą pojawiać się w zbyt wilgotnych i mocno izolowanych budynkach.
Dobrym pomysłem na ogrzewanie w domu pasywnym jest pompa ciepła. Jest ona dość kosztowna w montażu, ale jednocześnie świetnie sobie radzi z wykorzystaniem energii pochodzącej z gruntu oraz otoczenia domu. Z kolei prąd wytwarzany w domu może pochodzić z energii słońca, którą zbierają i przechowują solarne kolektory montowane na dachu domu, od strony południowej. Ważne jest, by ta część dachu nie była zasłonięta przez drzewa czy dachy innych domów, mogących rzucać na nie cień. Kolektory sprawdzą się świetnie także w przypadku potrzeby ogrzewania nimi również wody użytkowej w domu.
Co ciekawe, w domach pasywnych nawet kolory mają znaczenie. Najlepszym rozwiązaniem jest budynek w ciemnym kolorze, który lepiej chłonie energię słoneczną i wolniej ją oddaje. Dzięki temu dom nagrzewa się i pozostaje dłużej ciepły. Zbyt jasne barwy odbijają promienie słoneczne, niepotrzebnie chłodząc budynek. Z innych ciekawostek dotyczących domów pasywnych, trzeba wiedzieć, że wszelkie drzwi zewnętrzne otwierają się do środka, a nie na zewnątrz budynku.
Dzięki zastosowanym technologiom dom pasywny wyróżnia się możliwie dużym wykorzystaniem energii odnawialnej i surowców pochodzących z recyklingu oraz podlegających procesom odnawiania (np. biodegradowanych). Wylicza się, że wykorzystanie energii w domach pasywnych pozwala ją zaoszczędzić nawet w 90 procentach w porównaniu do zwykłych domów, bez wykorzystania sprytnych, energooszczędnych rozwiązań.
Warto wiedzieć, że budowa domu pasywnego może być częściowo dotowana z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Istnieją bowiem specjalne systemy dopłat, pozwalające uzyskać dofinansowanie do budowy domu, dzięki czemu koszty budowy mogą się obniżyć.
Ekologiczne materiały budowlane
Zielone budownictwo wymaga również użycia materiałów budowlanych, które są przyjazne naturze i ochronie środowiska. Wśród ekologicznych materiałów wykończeniowych wymienia się przede wszystkim te pochodzące z recyklingu, z biodergradowanych materiałów oraz nadające się do powtórnego zużycia. Innym sposobem na ekologiczne budowanie jest korzystanie z lokalnych zasobów, a co z tym się wiąże – mniejszych wydatków na transport materiałów budowlanych czy surowców z odległych miejsc. To z tego względu miedzy innymi ekologiczni Skandynawowie tak bardzo lubią drewno i kamień, jako budulec do swoich domów. W końcu mają ich pod dostatkiem dosłownie pod nosem!
Najbardziej ekologicznym materiałem jest drewno, które zawsze można poddać kolejnej obróbce. Demontaż i ponowne wykorzystanie drewna jest niezwykłe łatwe, a najczęściej z drewna buduje się szkielety domów, eleganckie elewacje, drewniane oprawy okien oraz wykończenie podłogi. Świetnie w budownictwie ekologicznym sprawuje się też cegła, wykonana z gliny i wody. Co więcej, może być ona wykorzystana ponownie. Bardzo często ogłaszane są rozbiórki budynków, z których można za przysłowiowe grosze uzyskać cegłę, by z niej wybudować całkiem nowy dom. Czerwona cegła doskonale sprawdzi się też do stawiania kominów czy szybów wentylacyjnych. Podobnym materiałem jest także ceramiczna dachówka, której żywotność i właściwości pozwalają ponownie zużyć ją na inny dach (przy odpowiedniej konserwacji). Z kolei szkło jest materiałem ekologicznym już na etapie produkcji. Ponadto może być wykorzystane wielokrotnie.
Najbardziej ekologiczni budowlańcy do stawiania domów używają gliny i słomy, które razem wykazują świetne parametry izolacyjne. To bodajże najtańsze materiały budowlane na rynku, jednak do konstrukcji domów potrzeba fachowca. W Polsce nie każdy zna się na budowie domów ze słomy i gliny, dlatego bardzo często trzeba szukać majstrów nawet na drugim końcu kraju. Przy budowie domów na bazie słomy i gliny niezwykle ważna jest odpowiednia izolacja, by dom nie rozpadł się po kilku latach (źle zabezpieczona słoma ulega biodegradacji w ciągu kilku lat).
Nie tylko naturalne i pochodzące w 100 procentach z natury materiały budowlane mogą być ekologiczne. Coraz więcej producentów przetwarza powtórnie plastik do konstrukcji rynien, rur, elementów łączących, a nawet profili okiennych.
Co zatem jest najmniej ekologicznym materiałem budowlanym? Beton! Przy jego produkcji zużywa się ogromne ilości energii oraz wody. W jego składzie znajdziemy też wiele sztucznych związków chemicznych oraz materiałów, których nie da się powtórnie wykorzystać.
Meble i dekoracje ekologiczne
Ekologiczny trend dotarł również do producentów mebli i dekoracji do domu. Wykonywane są one zazwyczaj z przyjaznych naturze materiałów, pochodzenia naturalnego bądź nadające się do ponownego przetworzenia (recyklingu). Meble te zazwyczaj nie są tanie, ale za to solidne i mogą służyć swoim właścicielom przez długie lata. Dzięki temu nie ma konieczności kupowania co kilka lat kolejnych mebli.
Najbardziej ekologiczne są meble wykonane z drewna, do którego wykończenia nie używa się sztucznych lakierów ani farb, a jedynie naturalne bejce lub oleje czy wosk pszczeli. Często do produkcji mebli drewnianych wykorzystuje się rodzime gatunki drzew, pochodzących z ekologicznych upraw. Warto pamiętać, że drewno jest odnawialnym materiałem meblarskim, który można odzyskać poprzez ponowne, planowane nasadzenia.
Do wykończeń ekologicznych mebli nie używa się formaldehydu, który ma właściwości rakotwórcze. Rezygnuje się także z lakierów i farb na bazie chemicznych środków, stawiając na mineralne rozwiązania oraz lakiery produkowane na wodzie. Nie zawsze wykończenia te są tak trwałe i efektowne, jak sztuczne odpowiedniki, ale jednocześnie są mniej groźne dla natury i naszego zdrowia.
Również wypełnienia materaców, mebli tapicerskich i poduszek mogą być bardziej eko. Wypełnienia takie nie są wykonane z poliestrowych kulek czy silikonowych materiałów, ale z włókien kokosowych, kapoku, owczej wełny, słomy, pestek owoców (np. wiśni) lub z lateksu kauczukowego. Same pokrowce wykonuje się z bawełny ekologicznej lub lnu bez dodatków chemicznych barwników czy utrwalaczy. Gwarantuje to długoletnią jakość produktów oraz produkcję bez użycia nadmiernej ilości energii czy zużycia wody.
Do plecenia ekologicznych dywanów używa się specjalnych mieszanek z PCV, które często pochodzą z odzysku. Nowoczesne technologie powodują, że nie czujemy dyskomfortu związanego ze sztucznością tkaniny, jednocześnie możemy cieszyć się ekologicznym dywanem zrobionym ze starych plastikowych butelek.
Ekologiczne życie
Sam ekologiczny dom nie wystarczy. Warto zmienić codzienne nawyki i przyzwyczajenia, by na co dzień żyć bardziej świadomie i w zgodzie z naturą.
To przede wszystkim oszczędzanie wody i energii elektrycznej, których produkcja znacznie nadwyręża zasoby naturalne. Oszczędzanie wody polega między innymi na zastąpieniu wanny prysznicem, zakręcaniu wody w zlewie podczas mycia zębów, inwestycji w zmywarkę, energooszczędną pralkę oraz dwustopniową spłuczkę w toalecie. Owoce i warzywa można myć w misce zamiast pod bieżącą wodą. Ograniczenie używania prądu sprowadza się do zakupu sprzętu AGD i RTV o dobrych parametrach oszczędnościowych (przynajmniej A++), wyłączaniu urządzeń z prądu w czasie, gdy z nich nie korzystamy (wyłączamy też tryb stand-by) oraz wymianie żarówek na ledowe bądź halogenowe. Należy też przyjrzeć się systemowi grzewczemu w mieszkaniu. Nie warto przegrzewać pomieszczeń, ani dogrzewać pokojów, w których nie przebywamy. To bardzo proste – wystarczy odpowiednio skręcić grzejniki. Ucieszy się z tego nie tylko Matka Natura, ale i nasz portfel.
Poza tym należy zacząć segregować śmieci. Pomogą nam w tym zadaniu specjalne kosze z oznaczeniami danych niepotrzebnych już materiałów (szkło, papier, plastiki, biodegradacja i inne). Różne rozmiary pojemników pozwolą zmieścić je nawet w bardzo małym mieszkaniu. W imię mniejszej produkcji śmieci dobrze jest zrezygnować z małych opakowań na rzecz zbiorczych lub artykułów sypkich na wagę, które można pakować do własnych torebek wielorazowego użytku. Na zakupy zabierajmy własne bawełniane siatki, by nie wynosić ze sklepu kolejnych plastikowych opakowań.
Fot. Depositphotos.com
W ramach ekologicznego życia warto przemyśleć też sprawę sprzątania. Wiele współczesnych środków czystości oraz proszków i płynów do prania to prawdziwa, sztuczna tablica Mendelejewa. Działają one świetnie, ale jednocześnie są dużym obciążeniem dla środowiska naturalnego. By być bardziej ekologicznym można sięgnąć do metod naszych babć i zacząć zaprowadzać porządki w domu przy pomocy sody oczyszczonej dobrej dosłownie na wszystko, cytryny, octu czy soli. Papierowe, jednorazowe ręczniki zamieńmy na bawełniane ścierki, które po praniu wykorzystamy ponownie. Do prania z kolei można używać specjalnych ekologicznych orzechów piorących lub zwykłego, szarego mydła.
A na koniec wysiądź z auta i przesiądź się na rower lub komunikację miejską. Lżej będzie i Tobie, i środowisku.
